Tự do, quyền lợi và sự phát triển của trẻ em luôn được xem là một trong những ưu tiên hàng đầu của mọi quốc gia trên thế giới. Thế nhưng thực tế vẫn tồn tại tình trạng đáng lo ngại đó là lao động trẻ em ở nhiều nơi trên thế giới, trong đó có cả Việt Nam. Những đứa trẻ tuy còn ở tuổi ăn tuổi lớn - cái tuổi hồn nhiên ngây thơ nhất ấy vậy mà phải vất vả làm việc kiếm từng đồng, trong khi các bạn bè cùng trang lứa được sống vui vẻ trong sự bao bọc của cha mẹ thì các em đã phải nghỉ học đi làm, không được tiếp nhận tri thức trong khi giáo dục lại được coi là chìa khóa quan trọng giúp trẻ em phát triển toàn diện và có cơ hội trong tương lai tốt hơn. Việc buộc trẻ em phải làm việc khi còn đang ở dưới độ tuổi lao động sẽ kéo theo vô vàn những hệ lụy đằng sau đó bởi nó chỉ mang lại những ảnh hưởng tiêu cực đến bản thân của trẻ.

Trước hết, ta phải kể đến một tác hại vô cùng nghiêm trọng đó là vấn đề sức khỏe. Các bạn trẻ do còn non nớt, thiếu kinh nghiệm, sức khỏe và sự dẻo dai còn hạn chế, rất dễ bị tổn thương và gặp nhiều rủi ro về thể chất hơn người lớn khi làm việc. Bởi trẻ thường làm việc trong môi trường độc hại và thiếu an toàn, dẫn đến nhiều nguy cơ bị tai nạn lao động và phải đối mặt với bệnh tật do điều kiện làm việc không đảm bảo. Không dừng lại ở đó, trẻ em còn có thể đối mặt với các vấn đề về tâm lý. Các em buộc phải trưởng thành sớm hơn với các bạn đồng trang lứa, ra ngoài đời làm việc khi còn đang trong độ tuổi vị thành niên dễ nảy ra những suy nghĩ tiêu cực do áp lực của đồng tiền, của những người xung quanh. Việc chịu áp lực và làm việc quá sức trong một thời gian dài có thể dẫn đến những hậu quả tâm lý gây ra cho trẻ em lao động như : chậm phát triển về trí tuệ, thiếu tự tin, khó hòa nhập xã hội; gặp khó khăn trong việc tạo lập các mối quan hệ, suy giảm lòng tự tôn; có thái độ bạo lực hoặc tâm trạng trầm cảm, lo lắng, thậm chí có ý định tự hủy hoại bản thân... 

Việc phải lao động kiếm tiền khi còn quá nhỏ còn có thể ảnh hưởng tới khả năng nhận thức của trẻ. Trong nhiều trường hợp, khả năng nhận thức của trẻ em bị ảnh hưởng do công việc mà trẻ phải làm, ví dụ như suy giảm năng lực nhận thức, giao tiếp và thực hành mà đó lại là những yếu tố cốt lõi để thích nghi xã hội và để có một cuộc sống tốt đẹp. Thêm nữa, lao động trẻ em còn tác động một cách tiêu cực đến quá trình học tập của các em. Lao động sớm sẽ khiến các em phải bỏ học sớm, giảm khả năng tiếp thu trong quá trình học tập và phát triển trí tuệ. Các em không có khả năng học tập và phát triển tương lai. Nhiều em bé từ khi còn rất nhỏ đã phải học cách làm trò, nhảy nhót, chèo kéo khách hàng, ba mẹ các em lợi dụng sự tốt bụng, lòng đồng cảm của người khác mà bắt các em phải đi xin tiền, đôi khi dưới tiết trời lạnh giá các em không được mặc áo ấm mà phải mặc những bộ đồ sặc sỡ để thu hút khách hàng, rồi tuổi thơ các em sẽ ra sao ? Những hành động này cũng trực tiếp hủy hoại đi tương lai của các em, tạo ra một khoảng trống trong kí ức tuổi thơ đáng lẽ phải toàn là niềm vui và tiếng cười kia. Mai này khi nhìn lại kí ức tuổi thơ của các em sẽ chỉ toàn là sự u ám của nỗi lo cơm áo gạo tiền.

Lao động trẻ em không chỉ có tác động tiêu cực đến đời sống và sự phát triển của bản thân trẻ, mà còn đến cộng đồng và quốc gia bởi lẽ trẻ em là tương lai của đất nước, là những nhân tố quan trọng góp phần phát triển quốc gia sau này. Trong bối cảnh kinh tế tri thức hiện nay, lực lượng lao động trình độ thấp sẽ tạo ra những trở ngại lớn với sự phát triển của xã hội. Lao động trẻ em ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng nguồn nhân lực, khiến cho năng lực cạnh tranh của đất nước giảm sút khi tham gia vào nền kinh tế toàn cầu hóa. 

Tác động tiêu cực của lao động trẻ em là nhiều vô cùng. Trước mắt chúng ta chỉ thấy chúng có hại còn lợi thì chẳng thấy đâu. Nó không những ảnh hưởng xấu đến xã hội mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến với gia đình của trẻ. Hầu hết các em sẽ bị “trói buộc” vào những công việc được coi là giản đơn với người lớn nhưng với những đứa trẻ ấy, các em phải chật vật để hoàn thành, các nghề nghiệp lao động phổ thông, có thu nhập thấp và bấp bênh. Vì thế, gia đình có thể sẽ rơi vào tình trạng đói nghèo, kém phát triển về lâu về dài, trở thành một vòng lặp đói nghèo.

Đứng trước tình trạng lao động trẻ em đang ngày càng có chiều hướng gia tăng, mỗi cá nhân, gia đình và cộng đồng cần chung sức đồng lòng đẩy lùi vấn nạn. Mọi người cần chung tay tạo dựng một môi trường sống mà trẻ em không bị bạo lực và bóc lột. Không chỉ thế, còn cần tổ chức các buổi tuyên truyền, phổ cập kiến thức về lao động trẻ em nhằm giải quyết các chuẩn mực xã hội có hại khiến trẻ em tiếp tục lao động, đồng thời hợp tác với chính quyền địa phương và trung ương để ngăn chặn bạo lực, bóc lột và xâm hại trẻ em. Đây là một vấn nạn cần được xã hội quan tâm nhiều hơn nữa. Hãy để những đứa trẻ được sống đúng với tuổi của chúng, được tận hưởng một tuổi thơ trọn vẹn !

Xã hội của chúng ta ngày càng phát triển nhưng đáng buồn thay lao động trẻ em lại có xu hướng tiếp tục gia tăng chứ không hề có dấu hiệu giảm. Chính bởi thế mà giáo dục đóng vai trò rất quan trọng trong việc phát triển và bảo vệ quyền lợi của lao động trẻ em, là chiếc chìa khóa dẫn các em đến một tương lai mới, một cuộc sống mới đầy tốt đẹp. Thêm vào đó, giáo dục cũng giúp các em hiểu rõ về quyền lợi của bản thân, hiểu rõ về giá trị của chính mình và nhận thức về tầm quan trọng của việc học hành, giúp các em tự tin hơn, bản lĩnh hơn và tự chủ hơn trong cuộc sống.

Như vậy, lao động trẻ em gây ra nhiều tác hại đối với sức khỏe và sự phát triển của các em, cũng như ảnh hưởng đến xã hội. Việc đầu tư vào giáo dục là cách hiệu quả nhất để giải quyết vấn đề này, giúp trẻ em có cơ hội học tập và phát triển, từ đó tạo ra một tương lai tươi sáng cho chính họ và xã hội. Chăm sóc bảo vệ trẻ em là một trong những nhiệm vụ hàng đầu của mỗi quốc gia, trẻ em không chỉ là tương lai của đất nước mà các em còn là nguồn lực phát triển chính của mỗi quốc gia trong tương lai; trẻ em ngây thơ, non nớt và cũng rất dễ bị tổn thương bởi vậy chúng ta cần yêu thương chăm sóc bảo vệ để các em được phát triển tốt nhất.

* Đây là bài mình tự viết nên sẽ có nhiều thiếu sót ạ, mong bạn góp ý !