Bước 1: Tìm hiểu đề, xác định yêu cầu của đề

• Yêu cầu về nội dung: Hiện tượng cần bàn luận là hiện tượng nào (hiện tượng tốt đẹp, tích cực trong đời sống hay hiện tượng mang tính chất tiêu cực, đang bị xã hội lên án, phê phán)? Có bao nhiêu ý cần triển khai trong bài viết? Mối quan hệ giữa các ý như thế nào?
• Yêu cầu về phương pháp: Các thao tác nghị luận chính cần sử dụng ? (giải thích, chứng minh, bình luận,…)
• Yêu cầu về phạm vi dẫn chứng: trong văn học, trong đời sống thực tiễn (chủ yếu là đời sống thực tiễn).

• Bước 2: Lập dàn ý

  • Ghi lại những ý tưởng cho bài viết, tránh quên ý, bỏ sót ý.
  • Giúp trình bày khoa học, mạch lạc với nội dung thống nhất.
  • Chủ động trong việc triển khai các ý chính/luận điểm của bài viết, tập trung vào những luận điểm quan trọng, tránh được tình trạng lan man, dài dòng ở những nội dung chưa thực sự quan trọng.

  • Bước 3: Tiến hành viết bài văn

    • Triển khai bài viết theo hệ thống luận điểm, luận cứ, luận chứng đã xây dựng (theo dàn ý)
    • Trên cơ sở dàn ý, cần luyện cách viết và trình bày sao cho ngắn gọn, mạch lạc, dễ hiểu và có tính thuyết phục cao.
    • Bước 4: Đọc lại và sửa chữa để hoàn chỉnh bài viết

a. Mở đoạn: 

• Giới thiệu hiện tượng đời sống cần nghị luận
• Dẫn dắt từ câu nói hoặc trực tiếp nêu ngay vào đề tài yêu cầu.

b. Thân đoạn: 

• Khái niệm và bản chất của hiện tượng (giải thích); mô tả được hiện tượng
• Nêu được thực trạng của vấn đề (có dẫn chứng, số liệu cụ thể)
• Nguyên nhân của vấn đề (Vận dụng kiến thức để giải thích rõ nguyên nhân của vấn đề).
• Hậu quả (hoặc kết quả) của vấn đề (kết hợp đưa dẫn chứng, số liệu để làm rõ hậu quả hoặc kết quả của vấn đề)
• Đưa ra các giải pháp để thực hiện vấn đề. Trình bày các biện pháp để khắc phục hạn chế hoặc phát huy mặt ưu điểm.
• Liên hệ bản thân, nêu lên những việc cần thiết bản thân cần thực hiện cũng như trách nhiệm của cộng đồng, của thế hệ trẻ hiện nay.

c. Kết đoạn: 

• Bày tỏ ý kiến của bản thân về hiện tượng xã hội vừa nghị luận
• Rút ra bài học về nhận thức, hành động cho bản thân